ازدواج موقت از دیدگاه شهید مطهری
پرسش:
شهید مطهری در تفیسر سوره نور می فرماید: ازدواج موقت برای مردان در صورتی ثواب دارد که مرد زن ثابت نداشته باشد، یعنی اگر مردی زن دائمی و در دسترس داشته باشد و برای تنوع و لذت این کار را بکند نه تنها ثواب نبرده بلکه گناه هم کرده است، آیا در حال حاضر این مطلب درست است یا غلط؟
پاسخ:
قبل از هر چیز اصل سخن شهید مطهری را ذکر می کنیم که می فرماید: «این که اسلام ازدواج موقت را اجازه داده، نه برای شهوت رانی یک عدّه افرادی است که یک زن دارند و گاهی دو و سه و حتی چهار زن دارند و بعد برای تنوّع باز دنبال ازدواج موقّت می روند که به ثواب نائل شویم. نه ، برای اینها ثواب ندارد، ممکن است گناه هم داشته باشد. در شرایطی که زمینه برای ازدواج دائم فراهم نیست، چون ازدواج دائم شرایط سنگینی دارد و از طرف دیگر اسلام با فحشا مخالف است، اسلام ازدواج موقت را اجازه داده است.»
نکاتی که از این بیان شهید استاد مطهری استفاده می شود: 1- ازدواج موقت در اسلام جایز است. 2- یکی از موارد جواز ازدواج موقت وقتی است که امکان ازدواج دائم نباشد. 3- اگر این ازدواج برای شهوت رانی و لذت طلبی باشد ثوابی ندارد و ممکن است تبعات منفی اخروی هم داشته باشد. در اینجا به اختصار به چند موضوع می پردازیم:
الف) علل تجویز ازدواج موقّت چه بوده است؟
تک همسری، طبیعی ترین حالت زناشویی است که در آن هر یک از زوجین احساسات، عواطف و منافع جنسی دیگری را از آن خود می داند. اما اسلام در شرایط خاصّی و برای عدّه ای خاص، تعدّد زوجات و ازدواج موقت را تجویز نموده است که در همه زمان ها باید به این شرایط توجه شود. الف) فردی که به سن ازدواج رسیده است ولی به دلایل گوناگون نمی تواند ازدواج دائم نماید، و از طرف دیگر پایبند به احکام و دستورات دینی است و نمی تواند از راه غیر شرعی، نیاز جنسی خود را ارضا کند، و در حالت تجرّد نیز نمی تواند بماند چون اسلام با رهبانیت جنسی مخالف است، لذا راه منطقی و معقول برای او ازدواج موقت است. پس ازدواج موقت از باب اضطرار و یک ضرورت اجتماعی و فردی است. لذا فردی که دارای همسر دائمی است و می تواند نیازهای جنسی، روحی و روانی خود را ارضا نماید، چه نیازی به ازدواج موقت دارد؟ اگر برای هوسرانی و شهوت رانی باشد که این عمل در اسلام مردود است. امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: هر کس شهوت رانی کند و ازدواج های متعددی انجام دهد، رسوایی ها او را فرا گرفته و مفتضح خواهد شد.
پس باید بر هوای نفس و وسوسه های شیطانی غلبه کرد و تقوای الهی را مراعات نمود.
ب) مورد دیگری که ممکن است مرد نیاز به این ازدواج پیدا کند، جایی است که همسر او نمی تواند به دلایل مختلف (بیماری، سرد مزاجی، عدم تمکین و.....) به خوبی وظایفش را انجام دهد، در این صورت مرد مجبور می شود برای ارضاء نیازهای روحی، روانی و جنسِی خود همسرِ دیگری برای خود انتخاب نماید.
ج) در شرایط خاص اجتماعی برای جلوگیری از انحرافات جنسی و اخلاقی، با در نظر گرفتن تمامی شرایط این نوع ازدواج به لحاظ عواقب و آثار آن برای عدّه ای می تواند راهگشا باشد، البتّه باید چارچوب ها و قوانین لازم برای جلوگیری از سوءاستفاده برخی افراد در نظر گرفته شود.
چرا در برخی از روایات به این سنت تشویق شده است؟
خلیفه دوم، به دلایل مختلف این سنت اسلامی را تحریم کرد. کم کم این سنّت در جامعه اسلامی متروک شد، ائمه ـ علیهما السّلام ـ به خاطر اینکه این سنت اسلامی فراموش نشود، برخی از افراد را به این امر تشویق می کردند. امام صادق ـ علیه السّلام- فرمود: هر کس به این سنّت الهی (ازدواج موقّت) عمل کند و آن گاه غسل نماید، خداوند از هر قطره آب غسلش 70 ملک می آفریند تا برای او استغفار کنند. بنابر این برای احیاء این سنت دینی برخی افراد را که واجد شرایط بودند به این امر، ترغیب می کردند.
در مقابل، در موارد دیگری از این امر، منع می کردند. امام کاظم ـ علیه السّلام ـ می فرماید: این کار برای کسی رواست که خداونداو را با داشتن همسری از این کار بی نیاز نکرده است، امّا کسی که دارای همسر است، فقط هنگامی می تواند دست به این کار بزند که دسترسی به همسر خود نداشته باشد. روشن است که ازدواج مجدد برای هوسرانی، پسندیده نیست و اثرات نامطلوبی (اخلاقی و اجتماعی) خواهد داشت. پس اینکه استاد مطهری می فرماید: برای فردی که متأهل است و بخواهد برای شهوت رانی ازدواج کند، ممکن است گناه کرده باشد، شاید به همین جهت عوارض و پیامد های منفی است. از همه مهمتر این که این امر انسان را از اهداف عالی خلقت و رشد معنوی و روحی که جوهره انسانیت است باز می دارد.
خلاصه سخن: ازدواج موقت امر مستحبی است که فقط برای عدّه ای از افراد جامعه با شرائط خاص یاد شده روا می باشد و قطعاً برای کسانی که متأهل هستند و از کانون گرم خانواده برخوردار می باشند و برای هوسرانی ، لذّت و کامیابی بیشتر اقدام می کنند، به جهت آثار و تبعات زیانبار اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی آن به مصلحت نیست.
[1] - مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن ، صدرا، چاپ شانزدهم، ج14، ص71.
[2] - مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، صدرا، چاپ چهاردهم، ص363.
[3] - مظاهری، حسین، اخلاق در خانه، انتشارات اخلاق. چاپ چهارم.
[4] - همان، ص24.
[5] - همان، ص79.
[6] - بابا زاده، علی اکبر، مسائل ازدواج و حقوق خانواده، بدر، چاپ چهارم، 78، ص170.
[7] - بر گرفته از نرم افزار پاسخ مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه
لطفا صبر کنید ...