عِدِّه مدت زمانی است که زن پس از جدایی یا مرگ شوهرش باید از ازدواج خودداری کند. این مدت با توجه به نوع پایان ازدواج (مرگ همسر یا طلاق یا فسخ نکاح)، نوع ازدواج (دائم یا موقت) و شرایط باروری زن یا بارداری او متغیر است. فلسفهٔ وضع عده جلوگیری از اختلاط نسل و احترام به رابطهٔ زناشویی سابق و تعبد است.
در صورتی که زن در هنگام عده با مردی ازدواج کند ازدواج آنان باطل است و در صورت آگاهی از حکم عده ازدواج آن مرد و زن با یکدیگر برای همیشه حرام است. همچنین شوهر در هنگام عده طلاق رجعی حق دارد از طلاق رجوع کند. بطور کلی در عدهِٔ طلاق رجعی حقوق و تکالیف زن و شوهر نسبت به یکدیگر همچنان برقرار است؛ مثلاً شوهر باید به زن نفقه بدهد، در صورت مرگ یکی دیگری از او ارث می‌برد و اگر در زمان عده طلاق رجعی رابطهٔ جنسی خارج از چارچوب ازدواج با شخصی از جنس مخالف برقرار کنند به حد زنای محصنه یعنی سنگسار محکوم خواهند شد.
عده زن صيغه اى
۱-اگر پس از خواندن عقد ازدواج موقت و دائم نزدیکی جنسی رخ نداده باشد، نیازی به نگه داشتن عده نیست.
۲- اگر خانمی به عقد موقت شخصی درآید و مدت تمام شود اگر بخواند دوباره عقد موقت با همان شوهر بخواند دیگر نیاز به نگه داشتن عده ندارد.
۳-مهم: اگر بدون اذن پدر ازدواج موقت کند(مطابق نظر مراجعی که اذن را شرط می دانند)، و زن معتقد بوده که عقدش صحیح است و با مرد نزدیکی (دخول) کند در این صورت باید عده وطی به شبهه نگه دارد!
۴- زنی که یائسه هست نیاز نیست عده نگه دارد.
(۱) اگر زنی را که در عدّه دیگری است برای خود عقد کند، چنانچه مرد و زن ، یا یکی از آنان بدانند که عدّه زن تمام نشده و بدانند عقد کردن زن در عدّه حرام است آن زن بر او حرام می شود (۲)اگر چه مرد بعد از عقد با آن زن نزدیکی نکرده باشد.
(۱) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): حرام ابدی می شود ..
(۲) (سیستانی ): و اگر هر دو جاهل باشند به اصل عدّه یا به حرمت ازدواج در آن ، عقد باطل است ، پس اگر نزدیکی کرده باشند حرام ابدی است و گر نه حرام نیست و می توانند پس از پایان عده دوباره عقد کنند.
(مکارم ): آن زن بر او حرام ابدی می شود، خواه با او نزدیکی کرده باشد یا نه
عده زن در ازدواج موقت
پرسش: عده زن صيغه اى چقدر است؟
همه مراجع (به جز فاضل): عده ازدواج موقّت ـ بعد از تمام شدن مدت يا بخشش آن از طرف شوهر ـ چنانچه عادت ماهيانه مى بيند، به مقدار دو حيض كامل است و اگر عادت نمى بيند، ۴۵ روز است
آيه اللّه فاضل: عده ازدواج موقت ـ بعد از تمام شدن مدت يا بخشش آن از طرف شوهر ـ چنانچه عادت ماهيانه مى بيند، بنابر احتياط واجب بايد به مقدار دو حيض كامل يا به مقدار دو پاكى (هر كدام كه بيشتر است) عده نگه دارد و اگر عادت نمى بيند، ۴۵ روز است.
پرسش : زنى كه مرتب براى افراد متعدد در عقد نكاح موقت قرار مى گيرد، نياز به عده دارد؟
همه مراجع: اگر يائسه نباشد و با او نزديكى شده باشد، عده دارد.
پرسش: شخصى خانمى را براى مدتى، به عقد موقّت خود در مى آورد و با او نزديكى مى كند. سپس بعد از تمام شدن مدت عقد، دوباره او را صيغه مى كند و اين بار با او نزديكى نمى كند. آيا اين خانم بايد بعد از تمام شدن عقد دوم، عدّه نگه دارد؟
همه مراجع: آرى، براى ازدواج با شخصى ديگر، بايد عدّه نگه دارد.
فرض مسئله در جایی است که زن پس از ازدواج اول که نزدیکی داشته است، عده را نگه نداشته و بلافاصله عقد دوم خوانده شده است، اما اگر پس از ازدواج اول عده نگه دارد و پس از آن به عقد همان شوهر قبل و یا شخص دیگری درآید و نزدیکی رخ نداده باشد، پس از پایان مدت دیگر نیازی به نگه داشتن عده نیست
مسأله: زنی که نُه سالش تمام شده و یائسه نیست اگر صیغه شود مثلًا یک ماهه یا یک ساله ، چنانچه شوهرش با او نزدیکی نماید و مدّت آن زن تمام شود یا شوهر مدّت را به او ببخشد (۱) در صورتی که حیض می بیند باید به مقدار دو حیض و اگر حیض نمی بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر کردن خودداری نماید.
این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست.
(۱) (اراکی ): باید عدّه نگه دارد پس اگر حیض می بیند باید به مقدار دو حیض و اگر نمی بیند، چهل و پنج روز از شوهر کردن خود داری نماید.
(گلپایگانی )، (صافی ): باید عدّه نگه دارد، پس اگر حیض می بیند، واجب است به مقدار دو حیض عدّه نگهدارد، و اگر حیض نمی بیند، باید چهل و پنج روز از شوهر کردن خودداری نماید
( (صافی ): و اگر آبستن باشد بنا بر احتیاط لازم هر کدام از زائیدن و چهل و پنج روز را که بیشتر است عدّه قرار دهد).
(خوئی )، (تبریزی ): باید عدّه نگه دارد پس اگر حیض می بیند باید به مقدار دو حیض عده نگه دارد و شوهر نکند و اگر حیض نمی بیند چهل و پنج روز از شوهر کردن خودداری نماید و در صورتی که آبستن باشد احتیاط واجب آن است که به هر کدام از زاییدن یا چهل و پنج روز که بیشتر است عدّه نگه دارد.
(سیستانی ): باید عدّه نگهدارد، پس اگر حیض می بیند، باید به مقدار دو حیض عدّه نگهدارد و شوهر نکند و یک بار حیض دیدن بنا بر احتیاط واجب کافی نیست . و اگر حیض نمی بیند چهل و پنج روز از شوهر کردن خودداری نماید، و در صورتی که آبستن باشد عدّه او تا دنیا آمدن یا سقط شدن بچه اوست اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که به هر کدام از زاییدن یا چهل و پنج روز که بیشتر است عدّه نگه دارد.
(فاضل ): در صورتی که حیض می بیند بنا بر احتیاط واجب باید به مقدار دو حیض کامل عدّه نگه دارد و شوهر نکند و اگر حیض نمی بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر کردن خودداری نماید. و در صورتی که آبستن باشد، با وضع حمل یا سقط جنین ، عدّه او تمام می شود هر چند احتیاط مستحب ّ آن است که به هر کدام از زاییدن یا چهل و پنج روز، یا دو حیض کامل که بیشتر است ، عدّه نگهدارد.
(مکارم ): مسأله عدّه ازدواج موقّت بعد از تمام شدن مدّت ، در صورتی که عادت ماهانه می بیند، به مقدار دو حیض کامل است و اگر عادت نمی بیند چهل و پنج روز تمام است .
(زنجانی ): مسأله زنی که نُه سالش تمام شده و یائسه نیست اگر به ازدواج موقّت کسی درآید، چنانچه شوهرش با او نزدیکی نماید و مدّت ازدواج تمام شود یا به جهتی همچون بخشیدن شوهر، یا شیر خوردن ، ازدواج وی فسخ گردد باید عدّه نگهدارد،
پس اگر حیض می بیند باید به مقدار یک حیض کامل عدّه نگهدارد، و مستحب ّ بلکه مطابق احتیاط استحبابی آن است که دو حیض کامل صبر کند و شوهر نکند، و اگر حیض نمی بیند چهل و پنج روز از شوهر کردن خودداری نماید و در هر حال اگر زن آبستن است با بدنیا آمدن بچه یا سقط بچه عدّه اش تمام می گردد چنانچه در مسأله قبل گذشت .
توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
س: متمتع‌بها اگر مستقيمة‌الحيض نباشد و فاصله دو حيض او چندين ماه طول بكشد،
آيا در حكم ممن‌لاتحيض است كه بايد ۴۵ روز عدّه نگهدارد و يا در حكم من‌تحيض است كه بايد دو حيض ببيند؟
ج) اگر حيض مى‌بيند ولو با فاصله طولانى بايد تا عادت صبر كند.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
عده عقد موقت و دائم در عادت نامنظم
پرسش : خانمی که عادت نامنظم دارد و ممکن است دو ماه پشت سر هم عادت نشود، عده طلاق و عده عقد موقت به چه صورتی است؟
پاسخ : اگر در عده عقد موقت تا ۴۵ روز و در عده طلاق تا سه ماه عادت نبیند عده منقضی شده است.
لزوم عده در وطی از دبر
پرسش : آیا عده مطروحه در موارد مختلف ازدواج(دائم یا موقت) مشروط به حصول نزدیکی متعارف می باشد یا در صورت وطی غیرمتعارف(دبراً) نیز لازم می باشد؟
پاسخ : وطی دبرنیز موجب عدّه است بنابر احتیاط واجب.
چگونگی محاسبه عدّه عقد موقت
پرسش : زمان عدّه در عقد موقت دو ماه کامل است یا به اندازه اینکه دو ماه عادت ماهیانه شدن؟
پاسخ : زمان عدّه آن، دو دوره عادت ماهیانه است.
عده زنی که در ایام عادتش مدت عقد تمام شده و یا بخشیده شده
پرسش : زنی در ایام حیض مدت عقد موقتش تمام شده و یا اینکه مرد در ایام عادتش باقیمانده مدتش را بخشیده آیا این عده را می تواند جزو ایام عده حساب کند ؟
پاسخ : پایان یافتن مدت عقد موقت و یا بخشیدن باقیمانده مدت در ایام عادت زن مانعی ندارد ولی این حیض او جزو عده محسوب نمی شود .
جلو انداختن حیض با استفاده از قرص در ایام عده
پرسش : اگر زنی در دوران عده نگه داشتن قرصی مصرف کند که زود حیض شود با این شرایط که حداقل ۱۰روز بین هر حیض فاصله شود وهر حیض حداقل ۳روز باشد و دیگر علایم حایض آیا با این شرایط زن پس از دیدن سومین حیض از عده خارج میشود؟
پاسخ : آری، مقدار عدّه در مورد زنانى که عادت مى شوند احتیاط آن است که بقدرى صبر کند که دوبار حیض ببیند و پاک شود هنگامى که حیض سوم را دید عدّه او تمام است و در مورد مصرف قرص درصورتیکه ضرر مهمی نداشته باشد اشکالی ندارد.
عدّه زن یائسه
پرسش : ازدواج با زن یائسه چه حکمی دارد؟ آیا عدّه باید نگه داشته شود؟
پاسخ : اشکالی ندارد، نیازی به عدّه نیست.
زنی که در مدت کمتر از ۴۵ روزه دو حیض دیده است
پرسش : اگر زن در کمتر از ۴۵ روز، ۲ بار خون حیض ببیند آیا عده اش تمام شده و یا اینکه حتماً باید ۴۵ روز را صبر کند؟
پاسخ : عده اش تمام شده است.
عدّه زنی که در عدّه ازدواج موقت متعه شده
پرسش : اگر زن و مردی با هم متعه کنند و بعد از نزدیکی مرد بذل مدت نماید یا مدت صیغه تمام گردد و بعد از چند روز و در طول عدّه زن، مرد به متعه خود رجوع نماید و دوباره زن را متعه نماید و در طول مدت صیغه ی جدید، نزدیکی صورت نگیرد و زن سه بار یا بیشتر عادت ماهانه ببیند، اگر مرد مجدداً بذل مدت نماید با توجه به اینکه نزدیکی صورت نگرفته آیا باز هم زن بعد از بذل مدت باید عدّه نگه دارد؟
پاسخ : بعد از اتمام عقد دوم باید عدّه عقد اول را ادامه دهد.
ازدواج در عدّه بدون دخول
پرسش : اگر زنی قبل از آنکه عدّه اش تمام شود با مرد دیگری ازدواج موقت نماید در حالی که دخول محقق نشود و لذت های دیگر را از یکدیگر ببرند، آیا در این صورت نیز زنا کرده اند و بر یکدیگر حرام ابدی می شوند؟
پاسخ : این کار حرام و گناه بوده ولی با توجه به اینکه دخول صورت نگرفته به یکدیگر حرام ابد نمی شوند.
ازدواج موقت زن در عدّه طلاق رجعی
پرسش : اگر در طلاق رجعی به جای رجوع در عدّه با زن صیغه موقت کند، پس از پایان عدّه در ضمن آن زمان مدت صیغه هم بگذرد آیا مطلقه رجعیه می تواند با مرد دیگری ازدواج کند یا نیاز به عدّه دیگر دارد؟ اگر در زمان صیغه موقت مدخوله نشده باشد چطور؟
پاسخ : باید عدّه عقد موقت را نیز نگه دارد سپس می تواند با مرد دیگری ازدواج کند ولی اگر در زمان عقد موقت دخولی صورت نگرفته عدّه عقد موقت لازم نیست.
عدم آگاهی از حرمت ازدواج در عدّه
پرسش : آیا می توانم در مورد مسئله شخصی که به احکام عدّه آشنا نبوده و در این دوران ازدواج کرده به شما مرجع عالیقدر رجوع کنم؟
پاسخ : مانعی ندارد ولی اگر صیغه عقد را خودشان خوانده باشند و آمیزش حاصل شده باشد راهی برای ازدواج آنان با هم وجود ندارد.
عده زنی که در ازدواج موقت حامله شده
پرسش : زنى متعه شده، و مدّت عقد و عدّه وى سپرى شده است، ولى از همان مرد حامله شده، و فرزندى در شکم دارد. آیا همان شخص تا قبل از وضع حمل، مى تواند دوباره او را صیغه نماید؟
پاسخ : شوهر اوّل مى تواند مجدّداً او را متعه کند، ولى شخص دیگرى حقّ ندارد با او ازدواج کند تا وضع حمل کند.
عده نگهداشتن زنانی که باردار نمی شوند
پرسش : یکى از موانع و مشکلات، و شاید مهمترین آنها در راه ترویج و کاربردى نمودن ازدواج موقّت، وجوب عدّه پس از انقضا یا بذل مدّت مى باشد. که عملا استفاده از آن را، در حدّى که بتواند پاسخگوى نیازهاى موجود باشد، غیر ممکن نموده است. بر علماى دین و زعماى امّت اسلامى است که با تحقیق و تدبّر در منابع غنى اسلامى، و به ویژه با تمسّک به فقه پویاى تشیّع، راهکارهاى مناسب و عملى ـ که کاملا منطبق براراده شارع مقدّس باشد ـ در این راستا ارائه نمایند، و با ایفاى نقش بسیار مهمّ خود از ارتکاب بسیارى از گناهان و مفاسد فردى و اجتماعى جلوگیرى نمایند. پیشرفتهاى علمى، خارج کردن رحم را در برخى بیماریها، یا به دلیل انگیزه هاى شخصى ممکن ساخته، و شخص مى تواند پس از این عمل بدون هیچ گونه مشکلى به زندگى آسوده ادامه دهد. اگر رحم زنى را خارج کرده باشند، وى بى شکّ توان باردارى نداشته، و دچار حالت قاعدگى نخواهد شد. سخن در این است که آیا چنین زنى در صورت طلاق، فسخ نکاح، انقضا، یا بذل مدّت در نکاح منقطع، باید عدّه نگهدارد؟
پاسخ : از مجموع ادلّه شرعیّه استفاده مى شود که نگه داشتن عدّه تنها به خاطر احتمال باردارى نیست، و این در واقع یکى از علل آن مى باشد; نه تنها علّت. و یکى از علل آن حفظ حريمزوجیّت است; به همین دلیل اگر شوهر یک سال در مسافرت باشد و زنش را طلاق دهد، همه مى گویند باید عدّه نگه دارد، در حالى که بعد از غیبت یکساله، احتمال انعقاد ولد وجود ندارد. همچنین اگر شوهر در زندان باشد، یا بر اثر بیمارى گرفتار عنن گردد، و یقین پیدا کنیم که شوهر براى همیشه عقیم شده، در تمام این فروض، عدّه بر زن لازم است; در حالى که احتمال انعقاد نطفه وجود ندارد.
عده زن مسیحی
پرسش : آیاعده بر زن مسیحی لازم است؟
پاسخ : آنها باید مطابق مذهب خودشان عمل کنند. و اگر آن زن به عقد موقت مسلمانی درآمده باید عدّه نگه دارد.
زنا در عده عقد موقت
پرسش : زنا در عدّه عقد موقّت چه حکمى دارد؟ آیا موجب حرمت ابدى مى شود؟ فتواى امام(قدس سره) در این مورد چیست؟
پاسخ : زنا در عدّه متعه مسلّماً حرام است، ولى موجب حرمت ابدى آن زن نمى شود بنابراین اجراى صیغه عقد پس از گذشت عدّه اشکال ندارد و فتواى امام(رحمه الله) در تحریرالوسیله و توضیح المسایل نیز همین است. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.
مطابق نظر آيت الله سيستاني
پرسش: زمان نگه داشتن عده در ازدواج موقت چقدر است ؟
پاسخ: دو حیض است و به احتیاط واجب یک حیض کفایت نمی کند .
پرسش: آیا بدون نردیکی کردن باز هم باید زن عده نگه دارد ؟
پاسخ: لازم نیست .
پرسش: اگر مردی پس از اتمام زمان صیغه موقت مجددا با همان زن صیغه بخوانند ولی اینبار نزدیکی نکنند آیا زن باید عده نگه دارد ؟
پاسخ: اگر مقصود این است که در مرحله اول نزدیکی کرده است در عقد دوم نزدیکی نکرده باشد که لازم است برای عقد با شخص دیگری عده اول به اتمام برساند.
پرسش: اگر مردی با زنی صیغه عقد موقت جاری ساخته باشند و مجامعت نیز واقع شده باشد چنانچه به منظور تبدیل عقد مؤقت به دائم (میان همان مرد و زن) صیغه موقت را فسخ نمایند آیا قبل از جاری ساختن عقد دائم زن می بایستی عده نگه دارد؟ به بیان دیگر آیا برای تبدیل عقد موقت به دائم میان یک زن و مرد واحد نیز می بایستی توسط زن مدت عده رعایت شود؟
پاسخ: عده لازم نیست ولی عقد را نمی توان فسخ کرد بلکه اگر وقت باقی است باید مرد باقیمانده را ببخشد.
پرسش: ایا در ازدواج موقت با زن اهل کتاب عده نگه داشتن لازم است؟
پاسخ: بله لازم است مگر اینکه در دین آنها عده لازم نباشد.
پرسش: آیا ازدواج زن در دوران عدّه درست است؟
پاسخ: ازدواج در دوران عدّه باطل است.
پرسش: اگر مرد و زنی مدت زیادی از هم جدا زندگی کنند و بعد از سه سال طلاق صورت بگیرد عده لازم است ؟
پاسخ: باید عده نگه دارد .
پرسش: آیا مردی که خانمی را به صیغه خود در آورده و مدت تمام شده باید مراقب او باشد که در مدت عده با مرد دیگر ازدواج نکند یا خیر ؟
پاسخ: لازم نیست .
پرسش: آیا به زنان بدکاره و فاحشه عده تعلق می گیرد ؟
پاسخ: زنا عده ندارد .
پرسش: آیا نگه داشتن عده برای زنان اهل کتاب واجب است ؟ اگر مطمئن باشید که عده نگه نمی دارد چطور ؟
پاسخ: در مواردی که ازدواج با اهل کتاب جایز است ، عده لازم نیست .
پرسش: آیا نگاه داشتن عده بر زنی که لوله های رحم او بسته شده لازم است ؟
پاسخ: لازم است . استفتائات آیت الله سیستانی.
پرسش:آیا دخول از دُبُر(پشت) عده دارد؟
پاسخ:در صورتی که دخول به مقدار ختنه گاه (سر آلت مرد به مقداری که پوست ندارد و پوست اضافی آن در وقت ختنه جدا می شود) از راه پشت
صورت گرفته است باید بعد از تمام شدن مدت عقد موقت یا بعد از بخشیدن مدت توسط مرد، عده نگهداری کنید، و فرق بین دخول از راه پشت یا
جلو در وجوب گرفتن عده نمی باشد.
اما اگر کمتر از این مقدار داخل شده است عده گرفتن لازم نیست.
-اگر شک دارید که به مقدار ختنه گاه داخل شد یانه؟ در این صورت عده گرفتن لازم نیست.
كتاب النكاح، ج6، ص 78.توضیح المسائل، مسأله 365 و كتاب النكاح، ج4، ص86 آیت الله مکارم، توضیح المسائل، مسأله2149
پرسش :اگر در هنگام عقد ازدواج موقت شرط عدم دخول مطرح شود آیا دخول در مقعد جایز می باشد یا خیر و آیا اصولاً "در صورت دخول در مقعد زوجه باید عده نگه دارد یا وجوب نگه داری عدّه صرفاً "پس ازدخول در فرج می باشد؟
این شرط به دو صورت محقق می شود:
اول: به صورت شرط ضمن عقد (در عقد ازدواج شرط می شود که دخولی صورت نپذیرد).
دوم: شرط خارج از عقد (این شرط رابطه ای با عقد ازدواج ندارد).
در صورت اول وفای به آن شرط لازم است و در صورت تخلّف، شوهر گناهکار است
اما در صورت دوم گرچه حکم شرط ضمن عقد را ندارد، اما از نظر اخلاقی و شرعی باید انسان به شرایطی که در ضمن عقد مخصوصاً عقد ازدواج متعهد می شود، پایبند باشد و بر خلاف آنها عمل نکند.
اما اگر منظور از شرط عدم دخول هنگام عقد ازدواج موقت، دخول در قبل بوده، براین اساس دخول در دبر از این جهت اشکالی ندارد؛ چون خلاف شرط نیست. بله پیرامون نزدیکی با همسر از راه مقعد بین فقها اختلاف نظر وجود دارد
در وجوب نگه داشتن عده فرقی بین دخول در مقعد و فرج نیست و در هر صورت زن باید عده نگه دارد.
منبع: هدانا-تبیان-همسران خوب-اسلام کوئس
لطفا صبر کنید ...